Når du har reist… Czas perfektum a przyszłość

Czy wiesz, że norweski czas perfektum, po polsku określany nieraz jako czas przeszło-teraźniejszy, z powodzeniem może być też używany do opisu przyszłości? W całym języku norweskim nie ma drugiego czasu, który byłby równie uniwersalny! W jaki sposób korzystać ze wszystkich jego możliwości?

Perfektum w odniesieniu do przeszłości

Na początek szybka powtórka, czyli kilka słów o klasycznym zastosowaniu perfektum, tym pojawiającym się już na pierwszych lekcjach norweskiego.

Po pierwsze, konstrukcji „har + III forma czasownika” użyjemy z pewnością wtedy, gdy przeszłość, o której mowa, nie jest ściśle określona (brak widełek czasowych). Od pytania „kiedy?” (domena prostego czasu przeszłego preteritum) bardziej będzie interesować nas kwestia „czy to już w ogóle się stało?”:

Har du vært i Argentina? – Czy byłeś w Argentynie? (kiedykolwiek, czy masz już takie doświadczenie)

Jeg har sett Pulp Fiction fem ganger. – Widziałam Pulp Fiction pięć razy. (nie precyzuję, kiedy dokładnie, chcę podkreślić, że miało to miejsce wielokrotnie i może wydarzyć się ponownie)

Po drugie, i stąd właśnie określenie „czas przeszło-teraźniejszy”, czas perfektum pomoże nam opisać stany bądź czynności, które rozpoczęły się w przeszłości i trwają aż do dzisiaj. Po polsku w analogicznej sytuacji użyjemy właśnie czasu teraźniejszego:

Vi har bodd i dette huset i 12 år. – Mieszkamy w tym domu od 12 lat.

Han har gjort det siden han var 5 år gammel. – Robi to, odkąd skończył 5 lat. (OBS! Tego typu konstrukcja z siden to jeden z niewielu przypadków, gdy czas perfektum i preteritum bezkonfliktowo mogą pojawić się w jednym i tym samym zdaniu.)

I wreszcie – perfektum użyjemy również do opisu czynności czy sytuacji, które dopiero co miały miejsce i mają określone skutki:

Jeg har nettopp ringt henne. – Właśnie do niej dzwoniłam. (konsekwencja: została już poinformowana/ustaliłyśmy, jak będzie wyglądał dzień, itp.)

Hun har våknet for tidlig i dag. – Obudziła się dziś za wcześnie (skutek: jest zmęczona, nie może się skoncentrować, itd.)

Czas perfektum jako czas przyszły

Dobrze, ale gdzie w tym wszystkim jeszcze miejsce na przyszłość? Obowiązuje tutaj jedna prosta zasada – jeśli chcemy zaznaczyć, że w przyszłości jakaś czynność będzie możliwa tylko wtedy, gdy inna zostanie zakończona, skorzystamy właśnie z perfektum. Najlepiej widać to na przykładach:

Du kan gå ut når du har gjort leksene. – Możesz wyjść, jak odrobisz lekcje.

Vi drar når vi har spist frokost. – Pojedziemy, jak tylko zjemy śniadanie.

Hilde kjøper leilighet når hun har spart litt mer penger. – Hilde kupi mieszkanie, gdy zaoszczędzi trochę więcej pieniędzy.

Co ciekawe, korzystając z perfektum do opisu przyszłości, możemy uświadomić sobie, skąd tak właściwie w samej konstrukcji wziął się czasownik posiłkowy „mieć”. Zdania powyżej możemy przecież roboczo przetłumaczyć jako:

… gdy będziesz miał odrobione lekcje. (har gjort)

… gdy będziemy mieli zjedzone śniadanie. (har spist)

… gdy będzie miała zaoszczędzone pieniądze. (har spart)

Ostatecznie nie tylko norweski i angielski mają ze sobą coś wspólnego!

---

Jeżeli czujesz, że w tej czy innej kwestii potrzebujesz wsparcia naszych ekspertów, zapraszamy na język norweski online – indywidualne kursy prowadzone przez jednego z naszych czterdziestu wspaniałych lektorów. 🙂

---

Więcej porad? Więcej darmowych materiałów? Zajrzyj koniecznie tutaj!