Norweskie przyimki

Norweskie przyimki. Przyprawiają o gęsią skórkę, zawrót głowy czy głośne westchnięcie zrezygnowania. Ich rodzajów jest niewiele, ale to nie stoi na przeszkodzie, aby sprawiały nam niemałe trudności, zwłaszcza jeśli chodzi o ich użycie.

 

O tym, że norweskie przyimki sprawiają często trudności, przekonujemy się zwykle już podczas pierwszych zajęć języka norweskiego. Mówiąc „Jeg går på skolen”, czyli chodzę do szkoły, użyjemy przyimka på, natomiast kiedy chcemy powiedzieć, że chodzimy do przedszkola – „Jeg går i barnehagen” przyimek już jest nieco inny…

Choć wszystko wydaje się być jednym wielkim chaosem, gdzie trudno o logiczne wyjaśnienia i zasady, wbrew wszelkim pogłoskom, istnieje kilka reguł, które pomogą nam w odpowiednim użyciu przyimków.

 

Istnieją dwie ważne i usystematyzowane kategorie, do których należą norweskie przyimki. Są to przyimki czasu oraz miejsca. Przedstawiamy je poniżej.

 

Norweskie przyimki czasu:

Norweskie przyimki czasu poznajemy najczęściej przy okazji nauki norweskich czasów. Dzięki nim, jesteśmy w stanie odpowiedzieć na następujące pytania: ile temu coś się wydarzyło? Za ile coś się wydarzy? Jak długo będzie coś trwać? W ciągu jakiego czasu coś się wydarzy? czy po prostu chronologicznie uporządkować pewne wydarzenia.

 

for… siden (… temu)

 

Przykład:

Jeg kom hjem for fire dager siden.

Przybyłem do domu cztery dni temu.

 

Jak z pewnością zauważyłeś, powyższego przyimka użyjemy zwykle przy użyciu czasu przeszłego (preteritum).

 

siden (od)

 

Przykład:

Jeg har jobbet her siden 2005.

Pracuję tu od 2005.

 

W tym przypadku użyjemy czasu perfektum. W ten sposób wyrażamy wydarzenie, które zaczęło się jakiś czas temu, ale trwa do dziś.

 

i (przez)

 

Przykład:

Jeg bodde der i to år.

Mieszkałem/am dam przez dwa lata.

 

Przyimek i pomaga nam wyrazić przez jaki czas coś trwało, trwa lub będzie trwać.

 

Oprócz tego, używamy go również wtedy, kiedy podajemy: rok, miesiąc, tydzień, dzień itd.

 

Przykłady:

Jeg ble født i mars.

Urodziłem/am się w marcu.

Jeg giftet meg i 1993.

Wyszedłem za mąż/ożeniłam się w 1993.

 

Tego przyimka użyjemy również w towarzystwie rzeczownika nieokreślonego wtedy, kiedy opowiadamy o czymś w czasie teraźniejszym i dotyczy to aktywności, która dopiero się skończyła lub ma się za chwilę zacząć.

 

Przykład:

I sommer er det veldig fuktig.

Tego lata jest bardzo wilgotno.

 

på (w ciągu, przez [okres])

 

Przykład:

Jeg har ikke trent på fire dager.

Nie trenowałem/am przez 4 dni.

Jeg må skrive oppgaven på to uker.

Muszę napisać wypracowanie w ciągu 2 tygodni.

 

Przyimek på jest przysłowiową „wisienką na torcie”. Dlaczego? Bo chyba nawet najstarsze trolle nie zliczyły ile jest możliwości jego użycia. 😉

Oprócz powyższego przykładu, przyimka på użyjemy przy dniach tygodnia.

 

Przykład:

Jeg jobber på mandag/mandager.

Pracuję w poniedziałek/poniedziałki.

 

før (przed), etter (po)

 

Przykład:

Vi må møte etter klokka ett, men før klokka fire.

Musimy się spotkać po godzinie pierwszej, ale przed godziną czwartą.

 

Przyimka możemy użyć w każdym czasie.

 

om (za)

 

Przykład:

Jeg reiser til Spania om tre uker.

Wyjeżdżam do Hiszpanii za 3 tygodnie.

 

Tego rodzaju przyimek użyjemy przy wyrażaniu przyszłości, kiedy mówimy za jaki czas coś się ma wydarzyć. Ponadto, om użyjemy również wtedy, kiedy mówimy o regularnie powtarzającym się czasie. Przyimek będzie stał wtedy obok rzeczownika w formie określonej.

 

Przykład:

Om kvelden spiser jeg mye.

Wieczorem jem dużo.

 

Fra… til… (od… do…)

Mellom… og (między… a…)

 

Przykład:

Fra klokka ti til klokka elleve leser jeg.

Czytam od godziny dziesiątej do jedenastej.

Jeg er på skolen mellom klokka åtte og klokka tre.

Jestem w szkole między godziną ósmą a godziną trzecią.

 

Til

 

Przykład:

Til neste sommeren flytter jeg til Norge.

Następnego lata przeprowadzam się do Norwegii.

 

Przyimek til stosujemy wtedy, kiedy mówimy o porze roku w przyszłości. Obok til stał będzie rzeczownik w formie określonej.

 

I løpet av (w ciągu)

De lærte mye i løpet av timen.

Dużo się nauczyli w ciągu tej godziny.

 

I løpet av używane jest wtedy, gdy rozmawia się o wydarzeniach, które zostaną ukończone w ciągu jakiegoś okresu.

 

Przyimki miejsca:

Drugą, dość sporą grupą przyimków są przyimki określające położenie. Najpopularniejsze to bak (za), foran (przed), hos (u), mellom… og (między… i…), blant (wśród), ved (przy), ved siden av (obok), rundt (dookoła), etter (za), i (w), på (na), under (pod), over (nad), overfor (naprzeciwko), i midten av (pośrodku).

 

Jak łatwo się domyśleć, przyimkami sprawiającymi największe trudności są på oraz i. W większości przypadków i używamy, gdy mówimy o czymś będącym w środku, po wewnętrznej stronie czegoś; natomiast på użyjemy, gdy opisujemy coś, co jest po stronie zewnętrznej, na wierzchołku czegoś.

 

Przykłady:

Koppene står i skapet.

Kubki stoją w szafce.

 

Gryta står på skapet.

Garnek stoi na szafce.

 

Jeg hopper i vannet.

Skaczę do wody.

 

Båten ligger på vannet.

Łódka jest na wodzie.

 

Problem z przyimkami på oraz i pojawia się również przy lokalizacjach. Tego pierwszego przyimka użyjemy wtedy, kiedy mówimy o wyspach, szczytach gór, niektórych miastach (głównie tych, które leżą w interiorze; przy tych, które leżą wzdłuż wybrzeża użyjemy i), osiedlach.

 

Przykład:

Jeg bor på Lillehammer/på Blidern/på Utøya/på Island.

Mieszkam w Lillehammer/na Bildern (dzielnica Oslo)/na Utøyi (norweska wyspa)/na Islandii.

 

Wyjątek stanowią: Irlandia (Irland), Japonia (Japan), Indonezja (Indonesia). W tych trzech przypadkach użyjemy przyimka i.

 

Istnieją również przypadki, gdzie po prostu należy się nauczyć, jaki przyimek stoi przed jakim rzeczownikiem. Na przykład:

• przyimek stać będzie przed rzeczownikami: i en leilighet (mieszkanie), i kjelleren (piwnica), i stua (salon), i banken (bank), i kafeteriaen (kawiarnia), i et kantine (kantyna), i kirka (kościół), i parken (park), i en barnehage (przedszkole);

• przyimek użyty będzie przed słowami: på en hybel (kawalerka), på loftet (strych), på kino (kino), på kontoret (biuro), på en jobb (praca), på en skole (szkoła), på universitetet (uniwersytet), på kafé (kawiarnia);

• obu przyimków użyjemy przed następującymi słowami: på/i badet (łazienka), på/i kjøkkenet (kuchnia), på/i barnerommet (pokój dziecięcy), på/i soveværelset (sypialnia), på/i butikken (sklep), på/i teateret (teatr), i landet (w kraju; np. w Norwegii), på landet (zupełnie inne znaczenie: na wsi, poza miastem) .

 

Przyimki przynależności:

Kolejną istotną grupą są również przyimki przynależności. Wyróżniamy trzy z nich:

 

til – najczęściej używany przy wyrażaniu, że jakaś rzecz do kogoś należy.

 

Przykład:

Jeg har lest boka til Adam.

Przeczytałem/am książkę Adama.

 

på – najpopularniejszy przyimek w kolejnej odsłonie 😉 w tym przypadku, dzięki niemu opisujemy właściwości pewnych rzeczy.

 

Przykład:

Hva er prisen på denne genseren?

Jaka jest cena tego swetra?

 

av – ten przyimek używany jest wtedy, kiedy coś jest częścią czegoś innego.

 

Przykład:

Jeg har spist en del av kaken.

Zjadłem/am część ciasta.

 

Choć trudno zebrać wszystkie norweskie przyimki w jednym miejscu i zanalizować każdego jego użycie, dokonaliśmy próby przybliżenia przynajmniej jakiejś ich części. Pocieszający jest fakt, że wielu mieszkańców Norwegii również miewa często kłopoty z ich poprawnym użyciem. 😉 Nie poddawajmy się, nie taki diabeł straszny, jak go malują i spróbujmy sobie przyswoić te kilka zasad, które opisaliśmy powyżej.

 

Lykke til!

Sprawdź naszą ofertę

Oferta

#preposisjoner #på #av #om #til #norsk #przyimki #norweski #siden #for