17 maja Norweski Dzień Niepodległości

Kilka dni temu świętowaliśmy w naszym kraju święto narodowe Trzeciego Maja, które upamiętniało uchwalenie konstytucji w 1791 r. 23 lat później, a dokładnie 17 maja 1814 r. w Eidsvoll została podpisana konstytucja innego europejskiego kraju, a mianowicie Norwegii, która proklamowała niepodległość tego kraju jako monarchii konstytucyjnej.

Obchody tego święta rozpoczęły społeczności studenckie, jednak uroczystości zostały wstrzymane w 1828 r ze względu na postanowienia unii norwesko-szwedzkiej. Święto godziło w jej założenia. Doprowadziło to do walk oraz społecznego oburzenia, dlatego 8 lat później zakaz zniesiono.

Śmiało można stwierdzić, że syttende mai (17 maja) lub Grunnlovsdagen (Dzień Konstytucji) to najważniejszy dzień w roku dla mieszkańców kraju fiordów. Ci, którzy mieli szczęście być wówczas w Norwegii, a zwłaszcza w jej stolicy podczas obchodów święta, mogli doświadczyć tego na własnej skórze, gdyż sposób świętowania jest nieco inny niż w naszym rodzimym kraju. A tych, którzy nie zetknęli się jeszcze z tym świętem – zapraszamy do lektury! 🙂

Źródło: www.firdaposten.no

Przygotowania do tego dnia zaczynają się dużo wcześniej. Przygotowują się wszyscy, zarówno dzieci, młodzież jak i dorośli. Główną atrakcją syttende mai jest toget, czyli pochód, w którym uczestniczą wszyscy obywatele Norwegii – od maluchów (barnetoget – pochód dziecięcy) po osoby starsze. Dzieci przebierane są w specjalne, odświętne stroje i wyposażane w małe, norweskie flagi. Maszerują przy muzyce korps, czyli szkolnej orkiestry. W pochodzie uczestniczą uczniowie ze wszystkich szkół, a każda z nich niesie ze sobą wielki baner oznajmujący, do której z nich uczęszczają. Ci, którzy uczą się w ostatniej klasie videregående skole (liceum), czyli tzw. russy, o których pisaliśmy dwa tygodnie temu, obchodzą zakończenie trzynastoletniej edukacji szkolnej. Jest to zwieńczenie okresu russefeiring, czyli trzytygodniowego, przedegzaminowego urządzania imprez, trwających często do białego rana. Co roku od 1906 r. uczestników pochodów pozdrawia rodzina królewska prosto z balkonu Pałacu Królewskiego (Slottet) w Oslo, gdzie odbywa się największy pochód w Norwegii – do stolicy przybywa wówczas około 100 000 obywateli.

Źródło: no.wikipedia.org

Grunnlovsdagen jest dniem, w którym można dostrzec nie tylko kolorowe kombinezony russów, ale również bunad, czyli norweski, ręcznie szyty i haftowany strój ludowy, który różni się wyglądem w zależności od regionu z którego pochodzi. Można by pomyśleć, że taki strój ludowy zakładany jest wyłącznie przez starsze pokolenie – tak przecież wygląda to w Polsce 😉 ale ponieważ strój mocno podkreśla norweską tożsamość (do której Norwegowie są bardzo silnie przywiązani!) zakładają go zarówno młodsze jak i starsze generacje. Kobiety, które decydują się na przywdzianie bunadu muszą natomiast pamiętać o zachowaniu autentyczności – to znaczy, że nie powinny używać mocnego makijażu i zadbać o delikatny wygląd. Na miesiąc przed obchodami można również zauważyć, że w witrynach sklepowych pojawiają się również bardziej eleganckie stylizacje z przypiętym czerwono-białym-niebieskim kotylionem. Ci, którzy nie wybierają bunadu zaopatrują się w najlepsze i najbardziej eleganckie ubranie i na okres obchodów święta przypinają właśnie taki kotylion. 🙂

Zewsząd można słyszeć też ciągłe „gratulerer med dagen!” co oznacza „wszystkiego najlepszego” w związku z obchodzonym dniem. Nie zapominajmy o norweskim hymnie! Podczas pochodów Norwegowie dumnie śpiewają swój hymn, stworzony przez Bjørnstjerne Bjørnson w XIX w. Posłuchać hymnu możecie pod tym łączem, a poniżej przedstawiamy dwie pierwsze zwrotki pieśni:

Ja, vi elsker dette Landet

Tak, kochamy ten kraj Som det stiger frem

Rozciągający się Furet værbitt over vannet

Skałami i chmurami ponad morzem, Med de tusen hjem

Z tysiącem domostw. Elsker, elsker det og tenker

Kochamy, kochamy go i myślimy På vår far og mor

O naszych ojcach i matkach Og den saganatt som senker

I sagach, które ślą drømme på vår jord Ślą marzenia na naszą ziemię

Dette landet Harald berget

Ten kraj Harald uratował med sin kjemperad,

Ze swoją wielką flotą, dette landet Håkon verget

Tego kraju Haakon Dobry bronił medens Øyvind kvad;

Podczas gdy Øyvind śpiewał; Olav på det landet malte

Olav umalował ten kraj korset med sitt blod,

Krzyżem swojej krwi, fra dets høye Sverre talte

Ze swoich wyżyn Sverre powiedział Roma midt imot

Powstań przeciw Rzymowi

17. maja na ulicach i placach, zarówno w dużych miastach jak i mniejszych miejscowościach ustawiane są wielkie maszty z zawieszonymi flagami. W każdym oknie, ogrodzie, na każdym balkonie norweskiego domu również możemy zauważyć norweskie akcenty.

Źródło: www.infotjenester.no

Wiemy już, że ulicami maszeruje wielki pochód, składający się z wszystkich obywateli Norwegii – zarówno tych najmłodszych, jak i tych najstarszych. Tradycją związaną z Grunnlovsdagen są również wspólne śniadania – w domach gromadzi się rodzina, przyjaciele, a w szkołach organizowane są posiłki dla uczniów, odbywające się przed rozpoczęciem pochodu. Tradycyjnemu norweskiemu jedzeniu z pewnością jeszcze poświęcimy osobny wpis. 😉 Podczas syttende mai, na stołach możemy głównie zobaczyć potrawy z grilla – pølse (kiełbaska), fisk (ryba), przeróżne rodzaje kjøtt (mięso) i oczywiście grøt – czyli kaszę ze śmietaną. Spożywa się również pod różną postacią ziemniaki, sałatki – a na koniec desery, najczęściej w postaci tradycyjnych vafler med brunost (gofry z norweskim brązowym serem).

Źródło: follofarmen.no

Po śniadaniu i pochodzie przychodzi czas na zabawy i zajęcia na świeżym powietrzu – przeciąganie liny, bieg z ziemniakiem na łyżce (potetløp), loterie czy wyścigi w workach. Tego dnia rodzice zapominają o wszelkich ograniczeniach i pozwalają swoim pociechom świętować ten dzień tak, jak tylko zechcą – mogą spożyć tyle lodów, pølse med brød (hotdog) czy wypić tyle brus (napój gazowany), ile zdołają. 🙂

Święto Niepodległości kojarzyć się nam może z powagą, pompatycznym snobizmem czy głęboką refleksją, natomiast Norwegowie obchodzą ten dzień z czystą radością i wdzięcznością, że żyją w wolnym i niepodległym kraju. Każdy obywatel Norwegii bierze udział w święcie z niezwykłą dumą i skrupulatnie się do niego przygotowuje, co zauważymy na każdej płaszczyźnie – od strojów, ozdabiania wszystkiego norweskimi akcentami po bardzo tradycyjne podejście do święta.

Nie pozostaje nic innego, jak życzyć mieszkańcom Norwegii:

Gratulerer med dagen! 🙂

#grunnlovsdagen #świętoniepodległości #17mai #syttendemai #toget #barnetiget #korps #slottet #bunad #gratulerermeddagen