Den bilen der borte, czyli norweska forma określona

Norweska forma określona. Odmiana rzeczownika to jedno z pierwszych zagadnień gramatycznych pojawiających się na kursie norweskiego. Większość z Was zdążyła się już pewnie przekonać, jak ważne jest zapamiętywanie rzeczownika wraz z rodzajnikiem i opanowanie schematu końcówek dla poszczególnych form. Ale, ale – teoria to jedno, a praktyka drugie. Jeśli nadal wybór między formy nieokreśloną a określoną jest dla Was wyzwaniem, dzisiejszy post pomoże Wam się z tym uporać.

Norweska forma określona

Zasada nr 1 – rzeczownik z rodzajnikiem nieokreślonym przydatny będzie zawsze wtedy, gdy mówimy o czymś po raz pierwszy i dana informacja jest zupełnie nowa dla rozmówcy, np.

 

Jeg har en nabo som elsker katter.

Mam sąsiada, który uwielbia koty.

Det står en grønn bil utenfor skolen.

Przed szkołą stoi zielony samochód.

 

Gdy ów sąsiad czy samochód pojawi w dalszej części wypowiedzi, na pewno rzeczownik należy określić:

 

Naboen sier at det er verst med hunder.

Sąsiad mówi, że psy są najgorsze.

Bilen er også gammel.

Samochód jest też stary.

 

Może się jednak zdarzyć, że nasz rozmówca będzie doskonale wiedział, co mamy na myśli, nawet jeśli jest to pierwsze zdanie, jakie na ten temat do niego kierujemy:

 

Hvor er nøklene?

Gdzie są klucze?

Har du sett den røde boka?

Widziałeś tę czerwoną książkę?

(Dla porównania: Har du sett en rød bok? – Czy widziałeś jakąkolwiek czerwoną książkę?)

 

Najczęściej wynika to z faktu, że dana osoba funkcjonuje w tym samym miejscu czy kontekście. Czasem bywa jednak, że przedmiot, osoba czy zjawisko kryjące się za rzeczownikiem jest jedyne w swoim rodzaju i na tyle reprezentatywne, że i tak zawsze wystąpi w formie określonej:

 

Skal vi møtes ved rådhuset?

Spotkamy się przy ratuszu? (jedyny taki budynek w mieście)

Statsministeren besøkte sykehuset i går.

Premier odwiedził wczoraj szpital. (jedyna osoba na tym stanowisku w kraju)

 

Warto także zwrócić uwagę na rzeczowniki towarzyszące słówku alle, czyli wszyscy i wszystkie. Jeg har spist alle epler będzie oznaczać, że zjedliśmy wszystkie jabłka świata, alle eplene – wszystkie jabłka w domu czy innym, bardziej ograniczonym miejscu. 😉

 

Tyle jeśli chodzi o poziom zorientowania odbiorcy w temacie, jaki poruszamy. Ponadto formę określoną będą po prostu „wywoływać” pewne konstrukcje, niezależnie od zasady opisanej powyżej. Jedną z nich na pewno będą połączenia rzeczownika z zaimkiem dzierżawczym umiejscowionym z tyłu:

 

bilen vår

huset mitt

vennene dine

 

Gdy znajdzie się on z przodu, rzeczownik automatycznie przybierze formę nieokreśloną:

 

vår bil

mitt hus

dine venner

 

I na koniec: w pewnych sytuacjach w formie nieokreślonej rodzajnik można, a nawet trzeba pominąć.

 

Nieobowiązkowy będzie w utartych zwrotach typu kjøre bil (prowadzić samochód, tj. w ogóle posiadać tę umiejętność), lage mat (przygotowywać posiłek), itp.

 

Zwyczajowo pominiemy go też w opisach zawodów: han er lege, du er lærer, vi er snekkere. Jeśli jednak dodamy tu rodzajnik, okaże się, że rzeczownik przybierze znaczenie metaforyczne:

 

Ja, ja, han er en prest…

(Nie jest księdzem naprawdę, ale zachowuje się, jakby nim był, prawi kazania, itd.)

 

Mamy nadzieję, że taka lista w pigułce choć trochę pomoże Wam w Waszych potyczkach z określonością w języku norweskim. Do usłyszenia za tydzień!

#rzeczownik #określony #nieokreślony #odmiana #określony #gramatyka

 

Zobacz także:

---

A jeśli potrzebujesz pomocy w nauce, zapraszamy na język norweski online – indywidualne kursy prowadzone przez jednego z naszych czterdziestu wspaniałych lektorów. 🙂

---

Więcej porad? Więcej darmowych materiałów? Zajrzyj koniecznie tutaj!