Spis treści
Hei! Hvordan har du det? 🙂 Myślę, że na to pytanie odpowiesz bez zastanowienia i z pewnością jesteś gotowy na krótką pogawędkę z rodowitym mieszkańcem Norwegii. Po przejściu przez nasz poprzedni artykuł, wiesz już jak powiedzieć w jakim mieście mieszkasz, skąd pochodzisz i w jakich językach mówisz. Poznałeś już nawet podstawowe zasady gramatyki przy użyciu czasu teraźniejszego. Nie będziemy jednak owijać w bawełnę – te kilka zwrotów czasem może okazać się niewystarczające aby lepiej poznać swojego rozmówcę czy przedstawić więcej informacji o samym sobie. Ale ikke noe stress! (Nie stresuj się) ponieważ dzięki dzisiejszemu artykułowi będziesz w stanie rozwinąć swoją dotychczasową wiedzę i nauczysz się kilku nowych zwrotów.
Najpierw spróbujmy przyjrzeć się poniższemu tekstowi…
Tor Nordmann bor i Oslo i Munkegata 4. Han er gift med Anna. Tor er mekaniker og jobber på et verksted. Anna er lærer og jobber på en skole. Tor og Anna har to barn, ei datter og en sønn. Dattera heter Ida og sønnen heter Jon. Ida er tolv år og Jon er tre år. Ida går på skole og Jon går i barnehage. Tor kommer fra Norge men Anna kommer fra Polen. Anna går på norskkurs på mandag og onsdag. Familien Nordmann prøver å snakke norsk. Anna vil lære norsk bedre.
…i rozłóżmy go na czynniki pierwsze:
-
Tor Nordmann bor i Oslo i Munkegata 4. – Tor Nordmann mieszka w Oslo przy ulicy Munkegata 4.
=> Kiedy chcemy określić dokładniej nasze miejsce zamieszkania i wskazać ulicę, zawsze użyjemy przyimka ”i”, który oznacza polskie ”w”. Jak widać w powyższym zdaniu, mimo, że po polsku powiemy, że mieszkamy „przy” ulicy x, po norwesku powiemy, że mieszkamy „w” ulicy x. Jeśli chcemy wskazać osiedle, np. Kjelsås, wtedy użyjemy przyimka „på”.
Przykład. „Jeg bor på Kjelsås.” – Ja mieszkam na Kjelsås.
-
Han er gift med Anna. – On jest w związku małżeńskim z Anną.
=> å være gift – być zamężną/żonatym
Co ciekawe, en gift oznacza w języku norweskim również truciznę – stąd wielu Norwegów żartuje sobie, że å være gift nie tylko oznacza bycie w związku małżeńskim ale i… bycie trucizną. 😉
-
Anna er lærer og jobber på en skole. – Anna jest nauczycielką i pracuje w szkole.
=> en lærer – nauczyciel
en skole – szkoła
Jak widać powyżej, przyimek „på” potrafi sprawić niemało kłopotów – w zależności od kontekstu czy wyrażenia potrafi znaczyć zupełnie co innego. W tym przypadku będzie odpowiednikiem polskiego przyimka „w”.
-
Tor og Anna har to barn, ei datter og en sønn. – Tor i Anna mają dwoje dzieci, córkę i syna.
=> et barn – dziecko, (barn – dzieci)
ei datter – córka
en sønn – syn
Uzupełnijmy powyższe słownictwo resztą terminów z zakresu tej tematyki:
en far – ojciec
ei mor – matka
en morfar – dziadek ze strony matki
en farfar – dziadek ze strony ojca
ei mormor – babcia ze strony matki
ei farmor – babcia ze strony ojca
en onkel – wujek
ei tante – ciocia
(et) søsken – rodzeństwo
et barnebarn – wnuczek/wnuczka
-
Dattera heter Ida og sønnen heter Jon. – Córka nazywa się Ida a syn Jon.
=> Czasownik å hete znamy już bardzo dobrze, ale z rzeczownikiem ei datter oraz en sønn nastąpiła pewna kosmetyczna zmiana. Rzeczownik przeszedł z formy nieokreślonej na formę określoną. Dlaczego i jak to robimy – o tym w dalszej części artykułu. 🙂
-
Ida er tolv år og Jon er tre år. – Ida ma dwanaście lat a Jon trzy lata.
=> Pamiętasz pytajnik „hvor”? Tak, dobrze pamiętasz – pytajnik „hvor” oznacza „gdzie”. Musisz jednak pamiętać, że kiedy do „hvor” dodamy „gammel”, czyli przymiotnik, który oznacza „stary” będzie to oznaczać „jak stary (jesteś)”, czyli… ile masz lat.
Przykład: Hvor gammel er du? – Ile masz lat?
Jeg er tjue år (gammel). – Mam dwadzieścia lat. (słówko „gammel” można dodać na końcu zdania, ale nie jest to konieczność.)
Aby każdy był w stanie powiedzieć ile właściwie ma lat – poniżej przestawiamy liczby od 1 do 101. 🙂
1 – en, ei, ett
2 – to
3 – tre
4 – fire
5 – fem
6 – seks
7 – sju/syv
8 – åtte
9 – ni
10 – ti
11 – elleve
12 – tolv
13 – tretten
14 – fjorten
15 – femten
16 – seksten
17 – sytten
18 – atten
19 – nitten
20 – tjue, tyve
21 – tjueen
22 – tjueto …
30 – tretti
40 – førti
50 – femti
60 – seksti
70 – sytti
80 – åtti
90 – nitti
100 – (ett) hundre
101 – hundre og en…
-
Ida går på skole og Jon går i barnehage. – Ida chodzi do szkoły, a Jon chodzi do przeszkola.
=> Jak już wcześnie zostało wspomniane, przyimki w języku norweskimsą dość złożoną sprawą. Przekonałeś się już, że przyimek „på” może oznaczać zarówno „w”, „na” a w powyższym przykładzie „do”. Zwróć uwagę, że gdy chcesz powiedzieć w języku polskim „chodzę do szkoły” w języku norweskim powiesz „jeg går på skole” natomiast gdy chcesz powiedzieć „chodzę do przedszkola” (w języku polskim wciąż używasz tego samego przyimka), powiesz „jeg går i barnehage”. Od czego to zależy? W dużej mierze po prostu od tego, przy jakim słowie występuje przyimek. Im więcej poznasz norweskiego i przeczytasz norweskich tekstów, tym łatwiej będzie Ci użyć odpowiedniego przyimka.
-
Tor kommer fra Norge men Anna kommer fra Polen. – Tom pochodzi z Norwegii ale Anna pochodzi z Polski.
-
=> Zdanie znane Ci już bardzo dobrze! 🙂 A co, jeśli nasz małżonek/żona pochodzi z innego kraju? Poniżej przedstawiamy kilkanaście innych państw oraz przymiotników od nich utworzonych.
Spania, spansk – Hiszpania, hiszpański
Latvia, latvisk – Łotwa, łotewski
Tyskland, tysk – Niemcy, niemiecki
England, engelsk – Anglia, angielski
Russland, russisk – Rosja, rosyjski
Ukraina, ukrainsk – Ukraina, ukraiński
Kina, kinesisk – Chiny, chiński
Frankrike, fransk – Francja, francuski
Sverige, svensk – Szwecja, szwedzki
Danmark, dansk – Dania, duński
Finland, finsk – Finlandia, fiński
Latvia, latvisk – Łotwa, łotewski
Tsjekkia, tsjekkisk – Czechy, czeski
Slovakia, slovakisk – Słowacja, słowacki
Portugal, portugisisk – Portugalia, portugalski
Hellas, gresk – Grecja, grecki
Litauen, litauisk – Litwa, litewski
Hviterussland, hviterussisk – Białoruś, białoruski
-
Anna går på norskkurs på mandag og onsdag. – Anna chodzi na kurs norweskiego w poniedziałek i środę.
=> et norskkurs – kurs norweskiego
W powyższym zdaniu znów ”på” oznaczać będzie „na”. Skup się jednak na dalszej części zdania. Kiedy chcesz powiedzieć, że coś dzieje się danego dnia tygodnia, również użyjesz przyimka „på”, w tym przypadku będzie oznaczać „w”. W tej sytuacji, przyimek „på” zawsze będzie stał przy dniu tygodnia.
Poznajmy zatem wszystkie dni tygodnia:
mandag – poniedziałek
tirsdag – wtorek
onsdag – środa
torsdag – czwartek
fredag – piątek
lørdag – sobota
søndag – niedziela
-
Familien Nordmann prøver å snakke norsk. – Rodzina Nordmann próbuje mówić w języku norweskim.
=> å prøve – próbować
Kiedy pojawia się zdanie złożone, czyli takie, które zawiera więcej, niż jeden czasownik, musimy pamiętać, że pierwszy z nich występuje w formie osobowej (czyli: odcinamy znak bezokolicznika „å” i dodajemy końcówkę „-r”) natomiast następny w formie nieosobowej (czyli w formie podstawowej – tej, która pojawi się w słowniku). Możemy tutaj właściwie postępować analogicznie jak w języku polskim, w którym również w takim zdaniu najpierw użyjemy czasownika w formie osobowej, a następnie bezokolicznika.
-
Anna vil lære norsk bedre. – Anna chce nauczyć się języka norweskiego lepiej.
-
=> vil (bezokolicznik: å ville) – chce
bedre – lepiej
Czasownik „å ville” jest czasownikiem modalnym i wyraża chęć. Jest to jeden z pięciu, najczęściej używanych czasowników modalnych, które poznamy przy okazji następnych lekcji.
Poznaliśmy już nieco nowych wyrażeń i przeanalizowaliśmy dość złożoną sytuację przyimka w języku norweskim. Pamiętasz zdanie o tym, że Tor i Anna mają dwoje dzieci – córke i syna? Pewnie zwróciłeś uwagę, że w pierwszym zdaniu („Tor og Anna har to barn, ei datter og en sønn”) przed rzeczownikiem stał rodzajnik, natomiast w drugim („Dattera heter Ida og sønnen heter Jon”) rodzajniki zniknęły, a rzeczowniki nieco zmieniły swoją postać.
W języku norweskim każdy rzeczownik ma przed sobą rodzajnik – „et”, „ei”, „en”, które kolejno odpowiadają rodzajowi nijakiemu, żeńskiemu i męskiemu. Istnieje możliwość zamiany rodzaju żeńskiego na rodzaj męski, co nieco ułatwią sprawę – możemy wtedy całkowicie zapomnieć o rodzajniku „ei” (tym samym o rodzaju żeńskim) i zastąpić go rodzajnikiem „en”, ale musisz pamiętać, że nie możesz zrobić tego w drugą stronę. Kiedy przed rzeczownikiem stoi rodzajnik, oznacza to, że jest w formie nieokreślonej. Formy nieokreślonej używamy, gdy mówimy o czymś po raz pierwszy i wprowadzamy nową informację. Oprócz formy nieokreślonej, mamy w języku norweskim również formę określoną. Jak ją tworzymy w liczbie pojedynczej, przedstawia tabelka poniżej:
liczba pojedyncza, forma nieokreślona
ei datter
en sønn
et barn
liczba pojedyncza, forma określona
dattera
sønnen
barnet
Formę określoną możesz utworzyć przez usunięcie rodzajnika sprzed rzeczownika a następnie dodanie go na jego koniec. Wyjątkiem jest rodzaj żeński, gdzie usuwany jest rodzajnik „ei” a na koniec rzeczownika dodana literka „a” (nie końcówka „ei” jak w przypadku innych rodzajników). Tej formy rzeczownika używa się wtedy, kiedy nasz rozmówca wie o czym mówisz, rozmawiacie o przedstawionej już wcześniej rzeczy i nie jest to informacja nowa.
Ufff! Jeśli dotarłeś do tego momentu, możesz być z siebie bardzo dumny! Nauczyłeś się dziś pytać o wiek, kilku norweskich przyimków oraz nowych słówek, nazw krajów i narodowości! Potrafisz liczyć do stu oraz znasz dni tygodnia. Wiesz już, że w norweskim rzeczowniki mają formę określoną lub nieokreśloną i potrafisz ją utworzyć w liczbie pojedynczej. Gratulujemy i zapraszamy do dalszej nauki z Trolltungą! 🙂
Dołącz do Klubu Trolla i otrzymuj bezpłatne materiały do nauki norweskiego!
© Copyright 2016-2025 – Trolltunga | Kursy norweskiego Gdańsk | Norweski Online
Wspierane przez Ferrumweb.pl oraz Behold.pl