Leksjon 3 I butikken

Dzięki naszym dwóm ostatnim artykułom, potrafisz się już przedstawić w języku norweskim i opowiedzieć nieco o własnej rodzinie. Z łatwością zbudujesz zdanie w czasie teraźniejszym, policzysz do 100… jesteś nawet w stanie utworzyć formę określoną rzeczownika w liczbie pojedynczej. To dla Ciebie bułka z masłem! No właśnie… bułka z masłem. A co jeśli dopadną nas drobne sprawy życia codziennego a przysłowiową „bułkę z masłem”… trzeba zamienić na tę prawdziwą i wybrać się na wycieczkę do sklepu? 🙂

Chyba każdy z Nas – wspomnę tu o tych osobach, które miały już przyjemność pomieszkać w kraju fiordów – doświadczył sytuacji, kiedy wychodził z domu z przyśpieszonym biciem serca ponieważ musiał coś załatwić. W dzisiejszym świecie, gdzie wszystko jest zautomatyzowane, bilety kupimy w maszynie, pieniądze wypłacimy w bankomacie a zakupy zrobimy w supermarkecie, gdzie wszystkie produkty zbierzemy samodzielnie. Na sam koniec, dając kasjerce papierowy banknot (przy czym patrząc ze zdziwieniem, że reszty nie wydaje ta sama osoba, której dało się pieniądze, a maszyna) spojrzymy z zakłopotaniem w odpowiedzi na usłyszane „kvittering? pose?”, ukradkiem rzucimy szybkie „hadebra”, coby nieco uratować sytuację i zawstydzeni czmychamy w stronę domu.

Choć wyjście na zakupy to przecież sprawa przyziemna, faktycznie może nam przysporzyć nie lada stresu, kiedy mamy świadomość naszej nieznajomości potrzebnych zwrotów. Nazwy konkretnych warzyw czy owoców (czy nawet bardziej specjalistycznych terminów) pozostawimy na wieczorną lekturę słownika (i tutaj polecimy norsk-polsk Visuell Ordbok wydany przez Kunnskapsforlaget, gdzie potrzebne terminy znajdziecie w towarzystwie ilustracji), ale aby uniknąć niepotrzebnych nerwów, serdecznie zapraszamy na zapoznanie się ze zwrotami przydatnymi podczas wspomnianego już wyjścia na zakupy. 🙂

Najpierw spróbujmy zapoznać się z potrzebnymi zwrotami i wyrażeniami:

• Hva kan jeg hjelpe deg med? – W czym mogę Ci pomóc?

å hjelpe – pomagać

deg – Tobie (zaimek w dopełnieniu)

• Jeg vil gjerne ha/ta… – Chciałbym…

(Gdybyśmy chcieli to zdanie przetłumaczyć dosłownie, wyszłoby: ja chętnie chcę mieć/wziąć…) Jak sam widzisz, brzmi to dość dziwacznie :-), dlatego wyjaśnijmy najpierw poszczególne słowa:

gjerne – chętnie

vil – chcę (å ville – bezokolicznik, jest to czasownik modalny)

å ha – mieć

å ta – brać

Całe zdanie jest bardzo przydatną strukturą ponieważ w ten sposób zawsze możemy wyrazić nasze potrzeby (czy to zamawiając posiłek w restauracji, czy prosząc przyjaciela podczas wizyty w jego domu o herbatę), w dodatku w sposób kulturalny, co dzieje się za sprawą słówka „gjerne”, czyli „chętnie”.

• Dessverre, har vi ikke… – Niestety, nie mamy…

Przyjrzyj się strukturze tego zdania. Na pierwszym miejscu widnieje słówko „dessverre” po czym następuje czasownik, który w zdaniu zawsze stoi na miejscu drugim. Trzecie miejsce zajmuje podmiot, natomiast „ikke” przeskoczyło na miejsce czwarte, mimo ogólnej zasady, że przeczenie stoi zawsze za czasownikiem.

• Har dere…? – Czy macie…? (bardziej polski odpowiednik: czy są…?)

• Da tar jeg… – W takim razie wezmę…

Zwróćmy uwagę, że mimo, że samo słowo „da” oznacza „wtedy”, można go używać w jako „w takim razie”.

• Noe annet? – Czy coś jeszcze?

• Forresten, hvor mye koster… – Przy okazji, ile kosztuje…

Oprócz pytania „hvor mye koster…?” istnieje również pytanie „hva koster…?”, co oznacza dokładnie to samo.

Odpowiedź będzie natomiast zawsze jedna:

„Det koster…”

• Hvor mye blir det? – Ile to będzie razem kosztować?

å bli – stawać się (w tym przypadku: jaka stanie się kwota, znów nie tłumaczymy dosłownie)

Warto wspomnieć różnicę między powyższym czasownikiem „å bli” a „å være”, który oznacza „być”. „Å bli” jest właściwie odpowiednikiem angielskiego „to become” i oznacza, że coś zmienia się/staje pod wpływem chwili (np. nasz stan), czasownik „å være” oznacza coś, co już jest, coś niezmiennego.

• Skal du betale du med kort eller kontant? – Czy będziesz płacił kartą czy gotówką?

skal – zamierzam (å skulle – zamierzać)

å betale – płacić

med kort – kartą

kontant – gotówka

I tu niepostrzeżenie wkradło nam się wyrażanie przyszłości. Na szczęście w języku norweskim nie mamy szczególnego czasu przyszłego, a przyszłość wyrażamy przy pomocy czasownika modalnego „å skulle” czyli zamierzać. Teraz znasz już dwa czasowniki modalne – skal i vil. 🙂

Odpowiedź na pytanie będzie zawsze brzmiała: „Jeg skal betale… /med kort/kontant”.

• Vil du ha kvittering? lub po prostu… Kvittering? – Czy chcesz rachunek?

en kvittering – rachunek

Pamiętajmy, że „en kvittering” to rachunek w formie potwierdzenia za zrobione już zakupy. Jeśli poprosimy o rachunek w restauracji (kiedy dopiero zapłacimy za zjedzony posiłek), wtedy poprosimy o „en regning”, czyli rachunek jeszcze nieopłacony (podsumowanie zamówienia)

• Vil du ha en pose? lub po prostu… Pose? – Czy chcesz siatkę?

en pose – siatka

Odpowiedź jest prosta: Ja/Nei, takk. 🙂

źródło: Pixabay.com

A teraz przyjrzyjmy się przykładowej rozmowie:

– Hei! / Cześć/Dzień dobry!

– Hei! Hva kan jeg hjelpe deg med? / Cześć/Dzień dobry! W czym mogę Ci pomóc?

– Jeg vil gjerne ha ett grovbrød, to epler, en kilo poteter og en pakke egg. / Chciałbym jeden chleb żytni, dwa jabłka, kilogram ziemniaków oraz opakowanie jajek.

– Dessverre har vi ikke epler. / Niestety, nie mamy jabłek.

– Har dere bananer? / Czy macie banany?

– Ja. / Tak.

– Da tar jeg en kilo bananer. / W takim razie wezmę kilogram bananów.

– Noe annet? / Czy coś jeszcze?

– Ja, Aftenposten. Forresten, hvor mye koster en sjokolade? / Tak, Aftenposten. Przy okazji, ile kosztuje czekolada?

– Den koster 35 kroner. / Czekolada kosztuje 35 koron.

– Da tar jeg en sjokolade. Hvor mye blir det? / W takim razie wezmę jedną czekoladę. Ile to będzie razem kosztować?

– Det blir 150 kroner. / To będzie razem kosztować 150 koron.

– Skal du betale med kort eller kontant? / Czy płacisz kartą czy gotówką?

– Jeg skal betale med kort. / Płacę kartą.

– Vil du ha kvittering? / Czy chcesz rachunek?

– Ja, takk. / Tak, dziękuję.

– Vil du ha en pose? / Czy chcesz siatkę?

– Nei, takk. / Nie, dziękuję.

– Takk skal du ha! / Bardzo dziękuję.

– Tusen takk, ha det bra! / Dziękuję, do widzenia!

– Ha det! / Do widzenia!

Inne przydatne wyrażenia:

• utsolgt – wyprzedany

• salg – wyprzedaż

• tilbud – okazja

• 20 kroner tilbake – 20 koron reszty

• vær så god! – proszę bardzo!

• takk for hjelpen! – dziękuję za pomoc

• bare hyggelig! – przyjemność po mojej stronie

• hvor finner jeg…? – gdzie mogę znaleźć…?

• der borte til venstre/til høyre – tam, po lewej/po prawej

• dyr(t) – drogi

• billig – tani

• en handleliste – lista zakupów

• en handlevogn – wózek na zakupy

• å kjøpe – kupować

• en butikk – sklep

• en ekspeditør – ekspedient

• en kunde – klient

Widzisz jakie to proste? Możesz już odetchnąć – pierwsze wyjście na zakupy wcale nie musi być takie straszne. Ikke noe stress (nie stresuj się), z Trolltungą wszystko jest łatwiejsze! 🙂