Pluskvamperfektum w norweskim

Pluskvamperfektum w norweskim. Jedną z najbardziej rzucających się w oczy rozbieżności między polskim a językami germańskimi jest różnica w liczbie czasów gramatycznych. W języku norweskim nie jest ich aż tyle co chociażby w angielskim, nadal jednak więcej niż swojskie trzy:

Pluskvamperfektum w norweskim

PRESENS – czas teraźniejszy:

Jeg leser denne boka nå.

Czytam tę książkę teraz.

FUTURUM – czas przyszły:

Jeg skal lese denne boka seinere.

Przeczytam tę książkę później.

PRETERITUM – czas przeszły prosty:

Jeg leste denne boka i går.

Czytałam tę książkę wczoraj.

PERFEKTUM – czas przeszło-teraźniejszy:

Jeg har lest denne boka siden i morges.

Czytam tę książkę od rana.

PLUSKVAMPERFEKTUM – czas zaprzeszły:

Jeg hadde lest denne boka før jeg gikk på kino.

Przeczytałam tę książkę zanim poszłam do kina.

Dwa pierwsze zazwyczaj nie sprawiają użytkownikom języka polskiego większych problemów. Różnicę między preteritum a perfektum, dla Słowian już nie tak oczywistą, staraliśmy się Wam wyjaśnić podczas lekcji 10 – dzisiaj z kolei weźmiemy pod lupę „pluskvę”, wcale nie tak groźną, jak mogłoby się wydawać 🙂 Jeśli opanowaliście zasady tworzenia czasu perfektum, mamy dla Was dobrą wiadomość – pluskvamperfektum, jak sama nazwa wskazuje, ma z nim wiele wspólnego. Wszystko, co musicie zrobić, to „dać krok do tyłu” i wymienić czasownik posiłkowy har na hadde. Forma czasownika niosącego znaczenie pozostaje dokładnie ta sama – perfektum partisipp, znana także jako „trzecia kolumna z tabelki”: 😉

Hun hadde spist middag. Zjadła obiad.

Vi hadde skrevet brevet. Napisaliśmy list.

Hadde han jobbet der før krigen? Czy pracował tam przed wojną?

Przeczytaj także: 

Łatwo zauważyć, że zdania utworzone w tym właśnie czasie tłumaczymy na polski po prostu jako czas przeszły. Co więc sprawia, że w norweskim umyśle pluskvamperfektum i preteritum funkcjonują jako dwa osobne zjawiska? Jeżeli czynności i stany zostają wyrażone w pluskvamperfektum, oznacza to najczęściej, że zdarzyły się w przeszłości… poprzedzającej jeszcze inną przeszłość, do której się odnosimy. 😉 Innymi słowy chodzi o to, które wydarzenie miało miejsce jako pierwsze – to ono właśnie zaistnieje w czasie zaprzeszłym, drugie z kolei zostanie skromnie skonstruowane w czasie przeszłym prostym:

Etter at jeg hadde tatt medisinen, følte jeg meg mye bedre. Po tym, jak wziąłem lekarstwo, poczułem się znacznie lepiej.

Før de tok denne avgjørelsen, hadde de ringt henne. Zanim podjęli tę decyzję, zadzwonili do niej.

Vi hadde bodd i Oslo lenge. Så flyttet vi til Bergen. Długo mieszkaliśmy w Oslo. Potem przenieśliśmy się do Bergen.

Ponadto pluskvamperfektum znajduje zastosowanie w drugim trybie warunkowym (patrz lekcja 11):

Hadde jeg vært deg, ville jeg ikke selge dette huset. Gdybym była tobą, nie sprzedawałabym tego domu.

Hadde han gjort det, ville han ha dårlig samvittighet. Gdyby to [wtedy] zrobił, miałby wyrzuty sumienia.

Zobacz także: 

Uwaga! Starsze pokolenie oraz miłośnicy literackiej polszczyzny drugie zdanie przetłumaczyliby może w ten sposób: Gdyby był to zrobił, miałby wyrzuty sumienia. Konstrukcja tego typu pokazuje wyraźnie, że czas zaprzeszły i w naszym języku miał się kiedyś całkiem nieźle! 🙂

„Pluskwa” pojawia się też często w mowie zależnej:

Hun sa at hun ikke hadde gjort det. Powiedziała, że tego nie zrobiła.

Han spurte om de hadde bodd der. Zapytał, czy tam mieszkali. (nie w momencie zapytania, ale wcześniej – w przeciwnym razie zdanie wyglądałoby w ten sposób: Han spurte om de bodde der.)

Mamy nadzieję, że od teraz używanie pluskvamperfektum będzie dla Was lett som en plett – bułką z masłem. 🙂

Snakkes neste uke!

---

Jeśli Twoja motywacja do nauki norweskiego potrzebuje dodatkowego wsparcia, zapraszamy na język norweski online – indywidualne kursy prowadzone przez jednego z naszych czterdziestu wspaniałych lektorów. 🙂