fbpx

Umów się na bezpłatną konsultację

Leksjon 6 stopniowanie przymiotników

Spis treści

Po przeczytaniu kilku ostatnich artykułów, z pewnością wiesz już, jak odpowiedzieć na pytanie „jak się masz?” („hvordan går det?” lub „hvordan har du det?”). Dzięki naszej ostatniej lekcji potrafisz również odpowiedzieć na to pytanie w czasie przeszłym – „jak się miałeś wczoraj?” („hvordan gikk det i går?” lub „hvordan hadde du det i går). A co, jeśli chciałbyś powiedzieć, że wczoraj właściwie było gorzej niż dzisiaj i zależy Ci na podkreśleniu tej różnicy? Potrzebna będzie Ci wtedy podstawowa wiedza dotycząca przymiotników i ich sposobu stopniowania, którą postaramy się dzisiaj nieco przybliżyć. 🙂

 

Zacznijmy od podstawowych zasad odnośnie odmiany przymiotnika. Przymiotnik w języku norweskim odmienia się w zależności od związku, jaki tworzy z rzeczownikiem. Jak zapewne pamiętasz, rzeczowniki mogą występować w formie określonej i nieokreślonej, podobnie dzieje się z przymiotnikami. Na początek, zajmijmy się przymiotnikami z rzeczownikami nieokreślonymi, w których wyróżniamy trzy formy – jedną dla rodzaju męskiego i żeńskiego („en” oraz „ei”), będącą jednocześnie formą bazową; drugą dla rodzaju nijakiego („et”); ostatnią dla liczby mnogiej, w której nie rozróżniamy rodzajów. Przyjrzyjmy się poniższym przykładom:

 

  • en stor stol – duże krzesło

„En stol”, czyli „krzesło” jest rodzaju męskiego, zatem przymiotnik stojący przy tym rzeczowniku („stor”„duży”), będzie występował w formie bazowej – takiej, którą znajdziemy w słowniku.

 

  • et stort hus – duży dom

„Et hus”, czyli „dom” ma rodzaj nijaki – z tego powodu do przymiotnika (w formie bazowej) występującego przed tym rzeczownikiem będziemy musieli dodać końcówkę „-t”.

 

  • store stoler – duże krzesła

W przypadku liczby mnogiej do formy bazowej przymiotnika „stor” musimy jedynie dodać do formy podstawowej końcówkę „-e”.

 

Warto mieć na uwadze, że część przymiotników odmienia się nieregularnie. Niektóre z nich otrzymują w rodzaju nijakim końcówkę „-tt”, jak w przypadku przymiotników „ny” („nowy”) czy „grå” („szary”). Przymiotniki z końcówką „-el”, „-er”, „-en” występują natomiast w liczbie mnogiej w tzw. formie ściągniętej.

 

Np.: en vakker jente (ładna dziewczyna)

-> vakre jenter (ładne dziewczyny)

 

Na szczególną uwagę zasługuje również przymiotnik „liten” („mały”), który potrafi przyprawić o zwrót głowy, ponieważ jego odmiana jest całkowicie nieregularna.

 

Np.: en liten stol -> små stoler

ei lita lampe -> små lamper

et lite hus -> små hus

 

Forma przymiotników w liczbie mnogiej rzeczowników nieokreślonych, będzie nam również przydatna w przypadku przymiotników w formie określonej. W tym przypadku sprawa jest nieco ułatwiona, gdyż przymiotniki w formie określonej mają tylko jedną formę. Tworzy się ją poprzez dodanie końcówki „-e”, czyli wygląda dokładnie tak samo, jak w formie nieokreślonej rzeczowników w liczbie mnogiej.

 

Można powiedzieć, że przymiotniki w formie określonej tworzy się poprzez trzy etapy:

 

Etap 1:

Rodzajnik nieokreślony dla rodzaju męskiego („en”) lub żeńskiego („ei”) należy zamienić na rodzajnik określony „den”; dla rodzaju nijakiego („et”) na „det”; natomiast w liczbie mnogiej użyjemy rodzajnika określonego „de”.

 

Etap 2:

Po rodzajniku określonym używamy przymiotnika w formie określonej, czyli do formy podstawowej dodajemy końcówkę „-e”.

 

Etap 3:

Po przymiotniku określonym następuje rzeczownik w formie określonej. Poniżej przedstawiamy przypomnienie dotyczące sposobu tworzenia formy określonej.

 

Liczba pojedyncza:

forma nieokreślona forma określona

en gutt (chłopiec) gutten

ei jente (dziewczyna) jenta

et hus (dom) huset

 

Liczba mnoga:

forma nieokreślona forma określona

gutter (chłopcy) guttene

jenter (dziewczęta) jentene

hus (domy) husene

 

Podsumowując, w liczbie pojedynczej musimy przenieść rodzajnik „en” oraz „et” na koniec wyrazu; w przypadku rodzaju żeńskiego (który można zawsze zastąpić rodzajem męskim), nie dodajemy na koniec wyrazu rodzajnika „ei”, a literę „-a”. W przypadku liczby mnogiej, usuwamy rodzajnik, a na koniec wyrazu dodajemy końcówkę „-er” lub „-r” przy formie nieokreślonej i końcówkę „-ene” lub „-ne” przy formie określonej. Pamiętajmy, że część rzeczowników odmienia się nieregularnie (odmianę wszystkich rzeczowników można sprawdzić TUTAJ).

 

Np.: en stor stol (duże krzesło) -> den store stolen (te duże krzesła)

et stort hus (duży dom) -> det store huset (ten duży dom)

store stoler (duże krzesła) -> de store stolene (te duże krzesła)

 

Po zapoznaniu się z najpotrzebniejszymi informacjami odnośnie przymiotnika, pora zająć się jego stopniowaniem. Jak wiadomo z języka polskiego, rozróżniamy trzy stopnie przymiotnika, ze względu na intensywność i wielkość opisywanej cechy, tj. stopień równy, wyższy oraz najwyższy. Ponadto, istnieją również trzy rodzaje stopniowania – stopniowanie proste, opisowe i nieregularne.

 

Pierwszy rodzaj polega na dodaniu do tematu przymiotnika końcówek lub przedrostków, kolejne polega na poprzedzaniu przymiotnika przysłówkiem posiłkowym. Ostatni, jak sama nazwa wskazuje 🙂 charakteryzuje się nieregularnością. Te podstawowe zasady śmiało możemy zastosować analogicznie do języka norweskiego. W stopniowaniu prostym tworzymy stopień wyższy poprzez dodanie do formy bazowej końcówki „–ere”, natomiast stopień najwyższy poprzez dodanie do formy bazowej końcówki „-est”.

 

Np.: flink (zdolny) – flinkere (zdolniejszy) – flinkest (najzdolniejszy)

Przymiotniki kończące się na „-er”, „-el”, oraz „-en” odmieniają się nieco inaczej, mają tzw. formę ściągniętą:

 

Np.: vakker (ładny) – vakrere (ładniejszy) – vakrest (najładniejszy)

Kiedy będziemy chcieli porównać do siebie dwie rzeczy, możemy użyć przyimka „enn” który oznacza „niż”.

 

Np.: Du er flinkere enn Anna. -> Jesteś zdolniejszy/a niż Anna.

Zwróćmy też uwagę na przymiotniki z końcówką „-ig”, które stopniujemy przez dodanie końcówki „-ere” do stopnia wyższego oraz końcówki „-st” do stopnia najwyższego.

 

Np.: vanskelig (trudny) – vanskeligere (trudniejszy) – vanskeligst (najgtrudniejszy)

Istnieje też grupa przymiotników, które odmianie się poprzez dodanie końcówki „-re” w stopniu wyższym oraz końcówki „-st” w stopniu najwyższym. W ich odmianie często występuje przegłos, czyli wymiana spółgłosek, a spora ich część ma po prostu odmianę nieregularną.

 

Np.:

stor (duży) større (większy) størst (największy)

ung (młody) yngre (młodszy) yngst (najmłodszy)

gammel (stary) eldre (starszy) eldst (najstarszy)

god (dobry) bedre (lepszy) best (najlepszy)

 

Ostatnim sposobem odmiany przymiotnika, jest sposób opisowy, czyli taki, który tworzymy przez dodanie do formy bazowej przymiotnika przysłówka „mer” („bardziej”) w stopniu wyższym oraz „mest” („najbardziej”) w stopniu najwyższym. W ten sposób będą odmieniały się przymiotniki kończące na ”-sk”, ”-et” lub takie, które są pochodzenia obcego oraz wspomniane wcześniej przymiotniki kończące się na ”-ig” (dopuszczalne są oba rodzaje odmiany).

 

Np.:

identisk (identyczny)

mer identisk (bardziej identyczny)

mest identisk (najbardziej identyczny)

lojal (lojalny)

mer lojal (bardziej lojalny)

mest lojal (najbardziej lojalny)

 

Po dzisiejszym artykule, już nie będziesz musiał się zastanawiać, jak powiedzieć, że wczoraj było lepiej („I går var det bedre) albo że dziś jest lepiej niż wczoraj („I dag er det bedre enn i går”). Mamy nadzieję, że z nami nauka jest best (najlepsza) oraz lettest (najłatwiejsza)! 🙂

#stopniowanie #przymiotników #przymiotnik #gramatyka